संकल्प गाथा बौद्ध धर्माच्या अनुयायांसाठी एक महत्त्वाचा आणि पवित्र मंत्र आहे. ह्या गाथेचे तीन मुख्य घटक आहेत: बुद्ध, धम्म, आणि संघ. यामध्ये साधक आपल्या जीवनात ह्या तीन गोष्टींचे महत्त्व समजून त्यांचे पालन करण्याचा संकल्प करतो. प्रत्येक श्लोकाचा एक गहन अर्थ आहे जो जीवनातील शांती, समृद्धी आणि निर्वाण प्राप्त करण्यासाठी मार्गदर्शन करतो. चला, प्रत्येक श्लोकाचे सविस्तर विवेचन पाहूया.

संकल्प गाथा

✅ इमाय धम्मानु धम्म पटि पत्तिया बुध्दं पुजेमि ।
→ मी या धम्मानुसार बुद्धाला नमन व पूजन करतो.

✅ इमाय धम्मानु धम्म पटि पत्तिया धम्मं पुजेमि ।
→ मी या धम्मानुसार धम्माची पूजा करतो.

✅ इमाय धम्मानु धम्म पटि पत्तिया संघ पुजेमि ॥१॥
→ मी या धम्मानुसार संघाची पूजा करतो.

✅ अध्दा इमाय पटि पत्तिया जाति— जरा – मरण म्हा परिमुच्चिस्सामि ।।२।।
→ या धम्माच्या योग्य आचरणाने मी जन्म, वृद्धत्व आणि मृत्यूच्या फेऱ्यातून मुक्त होईन.

✅ इमिना पुयंग् कम्मेन, मा— मे बाल समागमो ।
→ या सत्कर्मामुळे माझे मूर्खांशी (अज्ञान्यांशी) कधीही संगती होऊ नये.

✅ संत समागमो होतु, याव निब्बाण पत्तिया ॥ ३ ॥
→ मला सत्पुरुषांची संगती मिळो आणि त्यामुळे मी निर्वाण प्राप्त करू शकतो.

✅ देवो वस्सतु कालेन, सस्स संपत्ति हेतुच ।
→ योग्य वेळी पाऊस पडो आणि सृष्टी समृद्ध होवो.

✅ फीतो भवतु लोकोच, राजा भवतु धम्मिको ॥ ४ ॥
→ संपूर्ण जग शांत, आनंदी व सुखी राहो आणि राजा नेहमी धर्मनिष्ठ असो.

संकल्प गाथेचे महत्त्व:

१️ बुद्ध, धम्म आणि संघ यांची महत्ता

• बुद्ध हा मार्गदर्शक, धम्म हा सत्य आणि संघ हा सुसंस्कारित समाज आहे.
• बुद्ध, धम्म आणि संघ यांचे पूजन म्हणजे विवेक, सत्य आणि सुसंस्कार यांचा स्वीकार करणे.

२️ संसाराच्या दुःखातून मुक्त होण्याची प्रतिज्ञा

• जन्म, वृद्धत्व आणि मृत्यू हे दुःखाचे कारण आहे.
• धम्माच्या आचरणाने यातून मुक्त होण्याचा मार्ग दाखवला जातो.

३️ सत्संग आणि योग्य संगतीचे महत्त्व

• अज्ञानी लोकांची संगत टाळून ज्ञानी, संत आणि सद्गुरुंच्या सहवासात राहण्याची शिकवण दिली जाते.

४️ समृद्धी आणि न्यायाचे आशीर्वाद

• नैसर्गिक समृद्धी, योग्य वेळी पाऊस, अन्नधान्य उत्पादन यासाठी शुभेच्छा दिल्या जातात.
• राजा (शासनकर्ता) हा नेहमी धर्मनिष्ठ असावा, म्हणजेच न्यायी, प्रजाहितदक्ष आणि लोकांसाठी हितकारी असावा.

संकल्प गाथा ही बौद्ध धम्माच्या मूलभूत तत्त्वांची आठवण करून देणारी आहे. यात ज्ञान, मोक्ष, सत्संग, न्याय आणि समृद्धी यांचे महत्त्व सांगितले आहे. या गाथेचा जप केल्याने मानसिक शांती, सत्संग आणि जीवनात योग्य मार्गदर्शन मिळते. 🙏

बौद्ध धर्मावरील अधिक माहितीसाठी:

• Access to Insight: <https://www.accesstoinsight.org/>
• BuddhaNet: <https://www.buddhanet.net/>
• Study Buddhism: <https://studybuddhism.com/en/>
• SuttaCentral: <https://suttacentral.net/>