महामंगल सुत्त: बौद्ध तत्त्वज्ञान आणि सद्गुणांचा मार्गदर्शक शास्त्र
महामंगल सुत्त हा एक अत्यंत प्रसिद्ध बौद्ध शास्त्र आहे ज्यामध्ये जीवनात तत्त्वज्ञान आणि सद्गुणांचं महत्त्व सांगितले आहे. हा सुत्त मुळात शांती, प्रेम, आणि परिपूर्णतेच्या मार्गावर चालण्याची प्रेरणा देतो.
महामंगल सुत्त
एवं मे सुतं ।
एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने
अनाथपिण्डिकस्स आरामे । अथ खो अयंतरा देवता
अभि क्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्त वण्णा केवल कप्पं जेतवनं
ओभासेत्वा । येन भगवा तेनु पसइ कमि, उपसंकमित्वा भगवंत
अभि वादेत्वा एकमंत आट्टासि । एकमंत ठिता खो सा देवता
भगवंत गाथाय अज्झभासिमहामंगल सुत्तामध्ये भगवंत जेतवन वणामध्ये अनाथपिण्डिकाच्या आश्रमा निवास करत होते. एका रात्री, एक देवता तिच्या तेजाने जेतवन उजळून गेली. ती देवता भगवंतांकडे गेली, त्यांना नमस्कार केला आणि सर्वोत्तम मंगलांचे वर्णन करत गाथा म्हणाली.
बहू देवा मनुस्सा च, मंगलानि अचिन्तयुं ।
आकङ्खमान सोत्थानं, ब्रूहि मंगल मुत्तमं ।। १ ।।सर्व देवता आणि माणसे अनेक मंगलांच्या इच्छेत असतात. सर्वोत्तम मंगल काय आहेत ते सांगावे, अशी अपेक्षा आहे.
असेवना च बालनं, पंडितानाचं सेवना
पूजा च पूज नीयानं, एतं मंगल मुत्तमं ।। २ ।।बालकांची सेवा, पंडितांची सेवा आणि योग्य व्यक्तींची पूजा करणे हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
पति रूप देसवासी च, पुब्बे च कत पुयंता ।
अत्त सम्मा पणिधि च एतं मंगल मुत्तमं ॥ ३ ॥पती-पत्नीचे आदर, देशवासीयांचा आदर आणि योग्य कर्मांचे पालन हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
बाहु सच्च यंच, सिपयंच, विनायो च सुसि क्खितो ।
सुभासिता च या वाचा, एतं मंगल मुत्तमं ||४||सत्य, शिस्त, विनय आणि चांगली वाणी हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
माता – पितु उपठ्ठानं पुत्त दारस्स संगहो ।
अनाकुला च कम्मंता, एतं मंगल मुत्तमं ॥ ५ ॥माता-पित्यांचा आदर, पुत्र-पुत्री आणि दाराशी सौहार्दपूर्ण संबंध आणि शांत जीवन हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
दानं च धम्म चरिया च ज्ञांतकानं च संगहो ।
अन वज्जानि कम्मानि, एतं मंगल मुत्तमं ।। ६ ।।दान देणे, धर्माचरण आणि योग्य मित्रांचा संग आणि वाईट कर्मांपासून दूर राहणे हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
आरति विरती पापा, मज्ज पाना च संयंमो ।
अप्प मादो च धम्मेसु, एतं मंगल मुत्तमं ॥ ७ ॥दुःखापासून मुक्त होणे, मद्यपान व वाईट पदार्थांपासून दूर राहणे, आणि आत्म-नियंत्रण हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
गारवो च निवातो च संतुठ्ठी च कतयुता ।
कालेन धम्म सवणं, एतं मंगल मुत्तमं ॥ ८ ॥इतरांचा आदर, संतुष्टता आणि वेळेत धर्माचे श्रवण करणे हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
खति च सोव चस्सता, समणानं च दस्सनं ।
कालेन धम्म साकचछा ,एतं मंगल मुत्तमं ॥ ९ ॥आध्यात्मिक उन्नतीसाठी योग्य वेळेत संतांचा दर्शन आणि धर्माचे शिक्षण घेणे हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
तपो च ब्रम्ह चरियंच, अरिय सच्चान दस्सनं ।
निब्बाण सच्छि किरया च एतं मंगल मुत्तमं ।। १० ।।तपश्चर्या, ब्रह्मचर्य, उच्च सत्याचा अभ्यास, आणि निर्वाण प्राप्ती हे सर्वोत्तम मंगल आहेत.
फुठुस्स लोक धम्मेहि, चित्तं यस्स न कम्पति ।
असोकं विरजं खेमं, एतं मंगल मुत्तमं ।। ११ ।।अशोक, विरजित आणि शांत जीवन व्यतीत करणारा, त्याचे मन कधीही चंचल होत नाही, हे सर्वोत्तम मंगल आहे.
एता दिसानि कत्वान, सब्बत्थम पराजिता ।
सब्बत्थ-सोत्थि गच्छंति, तं तेस मंगल मुत्तमं ।। १२ ।।जे सर्व दिशांमध्ये विजय प्राप्त करतात, तेच सर्वोत्तम मंगल आहेत.
“महामंगल सुत्त” चे महत्त्व:
- हे सुत्त जीवनातील नैतिक आणि आध्यात्मिक मूल्यांवर भर देते.
- हे सुत्त शांत, आनंदी आणि समाधानी जीवन जगण्यासाठी मार्गदर्शन करते.
- हे सुत्त मानवी नातेसंबंधांचे महत्त्व स्पष्ट करते.
- हे सुत्त प्रत्येक मानवाच्या जीवनाला योग्य दिशा देते.
संसाधने: