धम्म वंदना – जीवनाच्या मार्गदर्शनासाठी एक पवित्र प्रार्थना
धम्म वंदना ही बौद्ध धर्मातील एक अत्यंत महत्त्वाची प्रार्थना आहे. ह्या वंदनाद्वारे व्यक्ती आपल्या जीवनाच्या सर्व क्षणांमध्ये धम्माचे पालन करण्याचे वचन देतो. धम्म म्हणजे सत्य, अहिंसा, शांती, आणि पवित्रता या सर्व गुणांचा संगम. या वंदनात जीवनाच्या प्रत्येक टप्प्यावर धम्माचे पालन करून आत्मज्ञान प्राप्त करण्याचे मार्गदर्शन केले जाते.
धम्म वंदना आपल्याला शिकवते की आपले जीवन धम्माच्या मार्गावर असावे, जे सत्यावर आधारित आहे. भगवंताने दिलेला धम्म असतो तो कालातीत आणि शाश्वत. तो केवळ एक तात्पुरता मार्गदर्शन न करता, आपले जीवन आणि आत्मा एकत्रित करण्याचा एक शाश्वत मार्ग आहे. “धम्म याव जीवितं परियंतं सरणं गच्छमि” या श्लोकात ह्या मार्गावर जाण्याचे वचन दिले जाते, जे जीवनभर सतत धम्माच्या ध्येयावर चालते.
धम्म वंदनामध्ये तीन प्रकारच्या धम्मांचा उल्लेख केला जातो – भूतकाळ, भविष्यकाळ आणि वर्तमानकाळ. हे सर्व प्रकारचे धम्म आपल्याला जीवनात सर्वांगीण समृद्धी आणि शांती मिळवून देतात. एक व्यक्ती जेव्हा धम्माच्या मार्गावर चालतो, तेव्हा तो जीवनाच्या प्रत्येक टप्प्यावर त्या मार्गाचे पालन करतो.
सर्व प्रकारचे शरण घेण्याऐवजी, धम्म हा सर्वोत्तम शरण आहे. “नत्थि मे सरणं अयंग, धम्मो मे सरणं वरं” ह्या वचनाने सांगितले जाते की, कोणत्याही परिस्थितीत धम्मावर विश्वास ठेवून त्याचे पालन करणे हेच आपल्या जीवनाचा सर्वोत्तम मार्ग आहे.
धम्म वंदना केल्याने आपल्याला एकच उद्देश प्राप्त होतो – शांती, संतोष आणि आत्मज्ञान. तसेच, “यं किच्चि रतन लाके” या श्लोकात, धम्माला सर्वश्रेष्ठ रत्न मानले जाते, कारण तेच आपल्याला मुक्तता आणि सर्व संकटांवर मात करण्याची शक्ती प्रदान करते.
धम्म वंदना
स्वाक्खातो भगवता धम्मो सन्दि ठ्ठिको, अकालिको
एहिप स्सिको ओप नायिको पच्चतं वेदितब्बो विजूही ‘तिधम्म याव जीवितं परियंतं सरणं गच्छमि ।
ये च धम्मा अतीताच, ये च धम्मा अनागमा ।
पच्चुपन्ना च ये धम्मा, अहं वन्दामि सब्बदा || १ ||नत्थि मे सरणं अयंग, धम्मो मे सरणं वरं ।
एतेन सच्च वज्जेन, हो तु मे जय मंगलं ।। २।।
‘उत्तमंगेन वन्दे’ हं धम्मं च दुविधं वरं ।
धम्मे यो खलितो दोसो, धम्मो खमतु तं ममं ||३||यं किच्चि रतन लाके, विज्जति, विविधा पुथु ।
रतनं धम्म समं नत्थि, तस्मा सोत्थि भवन्तु मे ||४||अठ्ठाडि:गको अरि य पथो जनानं,
मोक्ख प्पवेसा उजुको व मग्गो ।
धम्मो अयं सन्ति करो पणितो,
नियानिको तं पणमामि धम्मं
या वंदनेचा अंतिम संदेश असा आहे की, धम्म हा जीवनातील सर्वात मूल्यवान धरोहर आहे, जो प्रत्येक व्यक्तीला त्याच्या जीवनातील अंधारातून प्रकाशाकडे नेतो. त्यामुळे धम्म वंदना हे आपले जीवन शुद्ध आणि सर्वांगीण सन्मार्गावर चालवण्यासाठी एक अत्यंत प्रभावी साधन आहे.