बुद्ध पूजा एक पवित्र धार्मिक कर्म आहे, ज्याद्वारे भगवान बुद्धांच्या शिकवणींना आणि त्यांच्या महानतेला मान्यता दिली जाते. या पूजेचा उद्देश बुद्धाच्या शिकवणींच्या प्रकाशाने आत्मज्ञान प्राप्त करणे आहे.

1. “वण्ण-गंध-गुणोपेतं एतं कुसुम संततिं। पूजयामि मुनिंदस्स, सिरीपाद सरोरुहे।।”

• या श्लोकात, पूजा करत असताना, भगवान बुद्धांचे वर्णन “वण्ण-गंध-गुणोपेतं” (अर्थात सुंदर रूप, गंध आणि गुणांची एकत्रित महिमा) असे केले आहे. “मुनिंदस्स” म्हणजे मुनि किंवा साधू, आणि “सिरीपाद सरोरुहे” म्हणजे बुद्धाचे चरण, जे नंदनकाननासारखे पवित्र आहे. या श्लोकात बुद्धाच्या चरणांची पूजा केली जाते.

2. “पूजेमि बुद्धं कुसुमेन नेन पुञ्ञेन मेतेन लभामि मोक्खं। पुप्फं मिलायति यथा इदं मे, कायो तथा याति विनास भावं।।”

• येथे, बुद्धाची पूजा कुसुमांनी केली जाते आणि त्या कुसुमांच्या (फुलांच्या) माध्यमातून पुन्न्य प्राप्त होण्याची इच्छा व्यक्त केली जाते. “कायो तथा याति विनास भावं” याचा अर्थ आहे की, जसे फुलं मुरतात आणि नष्ट होतात, तसेच शरीर आणि त्याची असंभावना नष्ट होते. पूजा द्वारे आत्मा मोक्ष प्राप्त करतो.

3. “घन सारप्प दित्तेन, दीपेन तम धंसिना। तिलोक दिपं सम्बुद्धं, पूजयामि तमोनुदं।।”

• या श्लोकात, अंधकार नष्ट करणारे दीपक आणि ज्ञानाच्या प्रकाशाने संपूर्ण विश्व उजळवणारे बुद्धाचे वर्णन केले आहे. “तिलोक दिपं” म्हणजे तीन लोकांचे दीपक, जे सर्व जगताला प्रकाश देतात. “तमोनुदं” म्हणजे अंधकार नष्ट करणारा. याचा अर्थ आहे की बुद्ध हे अज्ञानाच्या अंधकारापासून मुक्ती देतात.

4. “सुगंधि काय-वदनं-अनंत-गुण गंधिना। सुगंधिना हं गन्धेन, पूजयामि तथागतं।।”

• बुद्धाचे रूप अत्यंत शुद्ध आणि सुगंधी आहे, जे सर्वत्र सौंदर्य आणि गुणांच्या रूपात विस्तारित आहे. “सुगंधिना” म्हणजे शुद्ध आणि गंधयुक्त, आणि “गन्धेन” म्हणजे गंधाचा उपयोग करून पूजेची महिमा व्यक्त केली जाते. बुद्धांची पूजा सुगंध आणि गुणांसारखी शुद्धतेने केली जाते.

5. “बुद्धं धम्मं च संघं सुगत तनुभावा धातुवो धातुगब्भे। लंकायं जम्बुदीपे तिदस पुरवरे नागलोके च थूपे।।”

• या श्लोकात, बुद्ध, धम्म (बुद्धाचा मार्ग) आणि संघ (भिक्खूंचा समुदाय) यांच्या पूजा केली जाते. “सुगत” म्हणजे “शांती प्राप्त करणारा”. बुद्धाने लंकेसारख्या ठिकाणी आणि जंबुद्वीप (आशियाचा भाग) मध्ये आपली शिकवण दिली. याचा अर्थ असा आहे की बुद्धांचा प्रकाश सर्वत्र पसरला आहे.

6. “सब्बे बुद्धस्स बिम्बे सकल दस दिसे केस लोमादि धातुं वंदे। सब्बे पि बुद्धं दस बल तनुजं बोधि चेत्यं नमामि।।”

• या श्लोकात, सर्व बुद्धांचे आदर्श, रूप आणि शारीरिक धातू यांचा वंदन केला जातो. “दस बल” म्हणजे “दश बल” ज्याचा अर्थ आहे की बुद्धाच्याही मार्गात सर्व शक्तींचे असलेले विविध गुण. “बोधि चेत्यं” म्हणजे “ज्ञानाचे स्तूप”. याचा अर्थ असा की बुद्धांचे गुण, शक्ती आणि ज्ञान सर्व ठिकाणी पसरलेले आहेत.

7. “वंदामि चेतियं सब्बं सब्ब ठानेसु पतिट्ठितं। सारीरिक-धातु महाबोधि बुद्ध-रूपं सकलं सदा।।”

• येथे, बुद्धाच्या शरीराच्या धातूंना, बुद्धाच्या रूपाला आणि महाबोधी वृक्षाखाली प्राप्त झालेल्या ज्ञानाला वंदन केले जाते. “सारीरिक-धातु” म्हणजे “शारीरिक रूप”, आणि “महाबोधि” म्हणजे “महाबोधि वृक्ष”, जेथे बुद्धाने बोधि प्राप्त केली. याचा अर्थ असा की बुद्धाच्या प्रत्येक रूपाची पूजा केली जाते, कारण त्याच्या शिकवणीनेच जीवनाचा आदर्श दाखवला आहे.

बुध्द पुजा

वण्ण-गंध-गुणोपेतं एतं कुसुम संततिं।

पूजयामि मुनिंदस्स, सिरीपाद सरोरुहे।। १।।

पूजेमि बुद्धं कुसुमेन नेन पुञ्ञेन मेतेन लभामि मोक्खं।

पुप्फं मिलायति यथा इदं मे, कायो तथा याति विनास भावं।।२।।

घन सारप्प दित्तेन, दीपेन तम धंसिना।

तिलोक दिपं सम्बुद्धं, पूजयामि तमोनुदं।।३।।

सुगंधि काय-वदनं-अनंत-गुण गंधिना।

सुगंधिना हं गन्धेन, पूजयामि तथागतं।।४।।

बुद्धं धम्मं च संघं सुगत तनुभावा धातुवो धातुगब्भे।

लंकायं जम्बुदीपे तिदस पुरवरे नागलोके च थूपे।। ५।।

सब्बे बुद्धस्स बिम्बे सकल दस दिसे केस लोमादि धातुं वंदे।

सब्बे पि बुद्धं दस बल तनुजं बोधि चेत्यं नमामि।।६।।

वंदामि चेतियं सब्बं सब्ब ठानेसु पतिट्ठितं।

सारीरिक-धातु महाबोधि बुद्ध-रूपं सकलं सदा।।७।।

fghgf