१५०० वर्षांपूर्वीच्या मूर्ती: शैव व बौद्ध परंपरांचा इतिहास
लोकसत्ता मधील एका अहवालानुसार, अलीकडे सापडलेल्या १५०० वर्षांपूर्वीच्या मूर्ती शैव आणि बौद्ध परंपरेचा एक समृद्ध इतिहास उलगडत आहेत. या मूर्ती भारताच्या प्राचीन धार्मिक आणि सांस्कृतिक वैभवाची साक्ष देतात.
या मूर्ती विविध प्रदेशांमध्ये सापडल्या आहेत, ज्यात शिवलिंग, बुद्ध मूर्ती आणि इतर देवदेवतांच्या प्रतिमा समाविष्ट आहेत. या मूर्तींच्या अभ्यासावरून असे लक्षात येते की, त्या काळात शैव आणि बौद्ध परंपरा एकमेकांशी समांतरपणे विकसित होत होत्या. या मूर्तींच्या शिल्पकलेतून तत्कालीन समाजाची धार्मिक विश्वासप्रणाली, कलात्मक कौशल्य आणि सांस्कृतिक एकात्मता प्रकट होते.
शैव परंपरेशी संबंधित मूर्तींमध्ये शिवलिंग, नंदी आणि इतर शिवपरिवारातील देवतांच्या प्रतिमा आढळतात. या मूर्तींच्या आधारे असे अनुमान काढता येते की, त्या काळात शिवभक्तीला महत्त्वाचे स्थान होते. दुसरीकडे, बौद्ध मूर्तींमध्ये गौतम बुद्ध, बोधिसत्त्व आणि इतर बौद्ध देवतांच्या प्रतिमा समाविष्ट आहेत. या मूर्तींच्या अभ्यासावरून बौद्ध धर्माचा प्रसार आणि त्याचे सांस्कृतिक प्रभाव समजून घेता येते.
या मूर्तींचा शोध भारताच्या इतिहासाच्या अभ्यासासाठी महत्त्वाचा ठरत आहे. या मूर्तींच्या आधारे प्राचीन काळातील धार्मिक सहिष्णुता, कलात्मक उत्कर्ष आणि सामाजिक व्यवस्थेची माहिती मिळते. याशिवाय, या मूर्तींच्या संरक्षणासाठी सरकारी आणि खाजगी संस्थांनी पावले उचलली आहेत.
या शोधामुळे भारताच्या प्राचीन इतिहासाचा अभ्यास करणाऱ्या संशोधकांना नवीन दिशा मिळाली आहे. या मूर्तींच्या अभ्यासावरून प्राचीन भारताच्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक वैशिष्ट्यांवर प्रकाश टाकता येईल.
– *स्रोत: लोकसत्ता,
